Bài 31: Tiến hóa lớn

Lý thuyết Bài 31

- Tiến hoá nhỏ: là quá trình biến đổi về tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể từ thế hệ này sang thế hệ khác dẫn đến hình thành loài mới - Tiến hoá lớn: là quá trình hình thành các nhóm phân loại trên loài (họ, bộ, lớp …) diễn ra trên qui mô lớn, trong thời gian lịch sử dài. I. TIẾN HÓA LỚN VÀ VẤN ĐỀ PHÂN LOẠI THẾ GIỚI SỐNG - Tiến hóa lớn nghiên cứu về quá trình hình thành các đơn vị phân loại trên loài và mối quan hệ tiến hóa giữa các loài giúp làm sáng tỏ sự phát sinh và phát triển của toàn bộ sinh giới trên trái đất. - Sự phân loại đó dựa trên sự giống nhau về các đặc điểm hình thái, hóa sinh và sinh học phân tử giúp chúng ta có thể phát họa nên cây phát sinh chủng loại. - Dựa trên một số đặc điểm chung nhất định: nhiều loài → chi ; nhiều chi → họ; nhiều họ → bộ; nhiều bộ → lớp... - Tốc độ tiến hóa hình thành loài ở các nhóm sinh vật khác nhau là khác nhau - Nghiên cứu về tiến hóa lớn cho thấy một số chiều hướng tiến hóa khác nhau như: + Các loài sinh vật đều được tiến hóa từ tổ tiên chung theo kiểu tiến hóa phân nhánh tạo nên một thế giới sinh vật vô cùng đa dạng. Sự đa dạng về các loài có được là do tích lũy dần các đặc điểm thích nghi trong quá trình hình thành các loài + Một số nhóm sinh vật đã tiến hóa theo hướng tăng dần mức độ tổ chức của cơ thể từ đơn giản đến phức tạp. Một số khác lại tiến hóa theo hướng đơn giản hóa mức độ tổ chức của cơ thể thích nghi với môi trường. Một số nhóm sinh vật như các loài vi khuẩn,vẫn giữ nguyên cấu trúc đơn bào nhưng tiến hóa theo hướng đa dạng hóa các hình thức chuyển hóa vật chất thích nghi cao độ với các môi trường sống khác nhau. II. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ TIẾN HÓA - Năm 1988, ông Borax và các cộng sự đã làm thí nghiệm với tảo lục đơn bào, Chlorella vulgaris. Họ đã nuôi tảo trong môi trường có loài thiên địch chuyên ăn tảo. Sau một vài thế hệ, trong môi trường đã xuất hiện các khối tế bào hình cầu và sau 20 thế hệ hầu hết các tập hợp hình cầu bao gồm 8 tế bào. Sau 100 thế hệ, các tập hợp 8 tế bào hình cầu chiếm tuyệt đại đa số. Như vậy dưới tác dụng của chọn lọc tự nhiên các tế bào đã có khả năng tập họp nhau lại để tránh sự tiêu diệt của kẻ thù. Đây được xem là bước đầu tiên tạo tiền đề cho sự hình thành các cơ thể đa bào. - Những thành tựu về sinh học phân tử và sinh học phát triển cho chúng ta thấy chỉ cần đột biến ở một số gen điều hòa có thể dẫn đến sự xuất hiện các đặc điểm hình thái hoàn toàn mới Ví dụ: đột biến làm đóng mở các gen nhầm thời điểm, nhầm vị trí cũng có thể tạo nên những đặc điểm hình thái bất thường (ruồi giấm 4 cánh, sự phát triển không giống nhau của các cơ quan giống nhau trên cơ thể tinh tinh và người)

Bài 1 (trang 135 SGK Sinh học 12): 

Giải thích quá trình tiến hoá lớn hình thành nên các đơn vị phân loại trên loài bằng sơ đồ tiến hoá phân nhánh. Lời giải: - Các loài sinh vật đều được tiến hóa từ tổ tiên chung theo kiểu tiến hóa phân nhánh. - Các loài có chung một số đặc điểm (họ hang gần) tạo nên 1 chi, nhiều chi có chung những đặc điểm nhất định tạo nên 1 họ và nhiều họ có chung 1 số đặc điểm tạo nên 1 bộ…Cứ như vậy, các nhóm loài khác nhau có thể phân loại thành các nhóm phân loại trên loài: chi, họ, bộ, lớp, ngành.

Bài 2 (trang 135 SGK Sinh học 12):

Tại sao bên cạnh những loài có tổ chức cơ thể rất phức tạp vẫn tồn tại những loài có cấu trúc khá đơn giản? Lời giải: Bên cạnh những loài có cấu tạo cơ thể phức tạp vẫn có rất nhiều loài có cấu tạo đơn giản như các loài vi khuẩn. Sở dĩ như vậy là do quá trình tiến hoá luôn duy trì những quần thể sinh vật thích nghi nhất. Các loài vi khuẩn có kích thước nhỏ, cấu tạo đơn giản lại có lợi thế thích nghi nhanh chóng với môi trường. Trên cùng một đơn vị thời gian tiến hoá, do chúng sinh sản nhanh, đột biến phát sinh nhanh nên nhanh chóng tạo ra các quần thể thích nghi. Đồng thời chúng tiến hóa theo hướng đa dạng các hình thức chuyển hóa vật chất thích nghi cao độ với các ổ sinh thái khác nhau.

Bài 3 (trang 135 SGK Sinh học 12): 

Một số loài trong quá trình tiến hoá lại tiêu giảm một số cơ quan thay vì tăng số lượng các cơ quan. Nguyên nhân nào sau đây giải thích đúng về hiện tượng này? a) Do môi trường sống thay đổi đã tạo ra những đột biến mới. b) Sự tiêu giảm cơ quan giúp sinh vật thích nghi tốt hơn. c) Có xu hướng tiến hoá quay về dạng tổ tiên. d) Tất cả các nguyên nhân nêu trên đều đúng. Lời giải: Đáp án: b.

Bài 3 (trang 135 SGK Sinh học 12):

Một số loài trong quá trình tiến hoá lại tiêu giảm một số cơ quan thay vì tăng số lượng các cơ quan. Nguyên nhân nào sau đây giải thích đúng về hiện tượng này? a) Do môi trường sống thay đổi đã tạo ra những đột biến mới. b) Sự tiêu giảm cơ quan giúp sinh vật thích nghi tốt hơn. c) Có xu hướng tiến hoá quay về dạng tổ tiên. d) Tất cả các nguyên nhân nêu trên đều đúng. Lời giải: Đáp án: b.

Trắc nghiệm Bài 31

Câu 1: Đặc điểm nào sau đây không đúng với tiến hóa lớn?

1. Diễn ra trong phạm vi của loài với quy mô nhỏ
2. Không thể nghiên cứu bằng thực nghiệm
3. Diễn ra trong thời gian lịch sử dài
4. Hình thành các đơn vị phân loại trên loài

Đáp án: Tiến hóa lớn có kết quả là hình thành các đơn vị trên loài, không thể nghiên cứu bằng thực nghiệm, và diễn ra trong thời gian lịch sử dài. Đáp án cần chọn là: A Câu 2: Nhận xét nào dưới đây về quá trình tiến hoá là không đúng

1. Sự tiến hoá của các loài trong sinh giới đã diễn ra theo cùng một hướng với nhịp
2. Quá trình tiến hoá lớn đã diễn ra theo con đường chủ yếu là phân li, tạo thành những nhóm từ một nguồn
3. Hiện tượng đồng quy tính trạng đã tạo ra một số nhóm có kiểu hình tương tự nhưng thuộc những nguồn gốc khác nhau
4. Toàn bộ loài sinh vật đa dạng phong phú ngày nay đều có một nguồn gốc chung

Đáp án: A sai, Sự tiến hoá của các loài trong sinh giới đã diễn ra theo nhiều hướng, tốc độ khác nhau. Đáp án cần chọn là: A Câu 3: Các nhóm loài khác nhau được phân thành các nhóm phân loại theo đúng thứ tự

1. Chi → họ → lớp → bộ → ngành → giới.
2. Họ →chi → bộ → lớp → ngành → giới.
3. Chi → họ → bộ → lớp → ngành → giới.
4. Chi → bộ → họ → lớp → ngành → giới

Đáp án: Các nhóm loài khác nhau được phân thành các nhóm phân loại theo đúng thứ tự: Chi → Họ → Bộ → Lớp → Ngành → Giới. Đáp án cần chọn là: C Câu 4: Các nhóm loài khác nhau được phân thành các nhóm phân loại theo đúng thứ tự từ lớn đến nhỏ

1. Giới → ngành → lớp → bộ→ họ → chi
2. Giới → ngành → bộ → lớp → họ → chi
3. Giới → ngành → lớp → bộ → chi → họ.
4. Chi → họ → bộ → lớp → ngành → giới

Đáp án: Các nhóm loài khác nhau được phân thành các nhóm phân loại theo đúng thứ tự: Giới → ngành → lớp → bộ→ họ → chi Đáp án cần chọn là: A Câu 5: Trong việc giải thích nguồn gốc chung của các loài quá trình nào dưới đây đóng vai trò quyết định:

1. Quá trình đột biến
2. Quá trình giao phối
3. Quá trình chọn lọc tự nhiên
4. Quá trình phân li tính trạng

Đáp án: Từ một loài ban đầu, theo con đường phân li tính trạng hình thành nhiều nòi khác nhau rồi đến nhiều loài khác nhau. Trong quá trình tiến hóa có rất nhiều loài bị tiêu diệt. Đáp án cần chọn là: D Câu 6: Trong việc giải thích nguồn gốc chung các loài, quá trình nào dưới đây đóng vai trò quyết định?

1. Hình thành loài mới
2. Chọn lọc tự nhiên
3. Hình thành đặc điểm thích nghi
4. Đột biến

Đáp án: Trong việc giải thích nguồn gốc chung các loài, quá trình hình thành loài mới đóng vai trò quyết định Đáp án cần chọn là: A Câu 7: Vì sao có sự song song tồn tại các nhóm sinh vật có tổ chức thấp bên cạnh các nhóm sinh vật có tổ chức cao?

1. Vì trong những điều kiện xác định, có những sinh vật duy trì tổ chức nguyên thuỷ của chúng hoặc đơn giản hoá tổ chức mà vẫn đảm bảo sự thích nghi thì vẫn tồn tại và phát triển.
2. Vì các sinh vật có tổ chức thấp vẫn không ngừng phát sinh.
3. Vì các sinh vật có tổ chức thấp không có nhu cầu nhiều về dinh dưỡng cho sự sinh trưởng và phát triển.
4. Vì các sinh vật có tổ chức thấp không có nhu cầu nhiều về năng lượng cho các hoạt động sống.

Đáp án: Trong những điều kiện xác định, có những sinh vật duy trì tổ chức nguyên thuỷ của chúng hoặc đơn giản hoá tổ chức mà vẫn đảm bảo sự thích nghi thì vẫn tồn tại và phát triể Đáp án cần chọn là: A Câu 8: Ngày nay vẫn còn tồn tại song song nhóm sinh vật có tổ chức thấp bên cạnh nhóm sinh vật có tổ chức cao vì

1. Nhịp điệu tiến hoá không đều giữa các nhóm
2. Tổ chức của cơ thể có thể đơn giản hay phức tạp nếu thích nghi với hoàn cảnh sống được tồn tại
3. Cường độ chọn lọc tự nhiên không giống nhau trong từng hoàn cảnh sống
4. Nguồn thức ăn của nhóm tổ chức thấp rất phong phú

Đáp án: Ngày nay vẫn còn tồn tại song song nhóm sinh vật có tổ chức thấp bên cạnh nhóm sinh vật có tổ chức cao vì tổ chức của cơ thể có thể đơn giản hay phức tạp nếu thích nghi với hoàn cảnh sống được tồn tại Đáp án cần chọn là: B Câu 9: Sinh giới đã tiến hoá theo chiều hướng

1. Sinh giới ngày càng đa dạng và phong phú
2. Sinh giới có tổ chức ngày càng cao
3. Sinh giới thích nghi ngày càng hợp lí
4. Tất cả đều đúng

Đáp án: Sinh giới đã tiến hoá theo cả 3 chiều hướng:

• Ngày càng đa dạng và phong phú
• Có tổ chức ngày càng cao
• Thích nghi ngày càng hợp lí

Đáp án cần chọn là: D Câu 10: Sinh giới đã không tiến hoá theo chiều hướng nào dưới đây?

1. Ngày càng đa dạng và phong phú
2. Ngày càng phức tạp
3. Thích nghi ngày càng hợp lí
4. Có tổ chức ngày càng cao

Đáp án: Sinh giới đã tiến hoá theo cả 3 chiều hướng:

• Ngày càng đa dạng và phong phú
• Có tổ chức ngày càng cao
• Thích nghi ngày càng hợp lí

Đáp án cần chọn là: B Câu 11: Chiều hướng tiến hóa cơ bản nhất của sinh giới là

1. Ngày càng đa dạng và phong phú.
2. Tổ chức ngày càng cao.
3. Thích nghi ngày càng hợp lý.
4. Lượng ADN ngày càng tăng

Đáp án: Sự thích nghi ngày càng hợp lí là hướng tiến hóa cơ bản nhất vì: Trong những điều kiện xác định, có những sinh vật vẫn duy trì tổ chức nguyên thủy hoặc đơn giản hóa tổ chức vẫn tồn tại và phát triển được, điều này giải thích vì sao ngày nay có sự song song tồn tại những nhóm có tổ chức thấp bên cạnh những nhóm có tổ chức cao. Sự tiến hóa của mỗi nhóm trong sinh giới đã diễn ra theo con đường cụ thể khác nhau và với những nhịp điệu khác nhau. Đáp án cần chọn là: C Câu 12: Đặc điểm cơ bản giúp ta nhận biết sự tiến hoá sinh học là

1. Phân hoá ngày càng đa dạng
2. Tổ chức cơ thể ngày càng phức tạp
3. Thích nghi ngày càng hợp lí
4. Phương thức sinh sản ngày càng hoàn thiện

Đáp án: Đặc điểm cơ bản giúp ta nhận biết sự tiến hoá sinh học là tổ chức cơ thể ngày càng phức tạp Đáp án cần chọn là: B Câu 13: Các loài vi khuẩn qua hàng tỉ năm vẫn không tiến hoá thành các loài đa bào vì

1. Hệ gen của chúng quá đơn giản nên không tiến hoá được.
2. Cơ thể đơn bào có kích thước nhỏ, sinh sản nhanh nên dễ thích ứng với môi trường.
3. Vi khuẩn có thể sinh bào tử để chống lại điều kiện bất lợi.
4. Vi khuẩn ít chịu tác động của chọn lọc tự nhiên

Đáp án: Cơ thể đơn bào có kích thước nhỏ, sinh sản nhanh nên dễ thích ứng với môi trường. Đáp án cần chọn là: B Câu 14: Các loài vi khuẩn qua hàng tỉ năm vẫn giữ cấu trúc cơ thể đơn bào đơn giản vì

1. Hệ gen của chúng quá đơn giản nên không tiến hoá được.
2. Cơ thể đơn bào có kích thước nhỏ, sinh sản nhanh nên dễ thích ứng với môi trường.
3. Chúng trao đổi chất dinh dưỡng và sinh trưởng nhanh.
4. Cả B và C

Đáp án: Cơ thể đơn bào có kích thước nhỏ, sinh sản nhanh, trao đổi chất dinh dưỡng và sinh trưởng nhanh nên dễ thích ứng với môi trường. Đáp án cần chọn là: D Câu 15: Nhóm sinh vật nào tiến hoá theo kiểu đơn giản hoá mức độ tổ chức cơ thể?

1. Động vật có xương sống.
2. Sinh vật sống cộng sinh.
3. Sinh vật sống kí sinh.
4. Sinh vật nhân sơ.

Đáp án: Sinh vật sống kí sinh tiến hoá theo kiểu đơn giản hoá mức độ tổ chức cơ thể. Đáp án cần chọn là: C Câu 16: Nhóm sinh vật nào tiến hoá theo hướng tăng dần mức độ tổ chức cơ thể từ đơn giản đến phức tạp?

1. Động vật có xương sống.
2. Sinh vật sống cộng sinh.
3. Sinh vật sống kí sinh.
4. Sinh vật nhân sơ

Đáp án: Động vật có xương sống tiến hoá theo hướng tăng dần mức độ tổ chức cơ thể từ đơn giản đến phức tạp. Đáp án cần chọn là: A Câu 17: Tiến hóa lớn là?

1. quá trình biến đổi về tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể
2. quá trình hình thành loài
3. quá trình hình thành các nhóm phân loại trên loài
4. quá trình hình thành quần thể thích nghi

Đáp án: Tiến hoá lớn: là quá trình hình thành các nhóm phân loại trên loài (chi, họ, bộ, lớp, ngành…) diễn ra trên qui mô lớn, trong thời gian lịch sử dài. Đáp án cần chọn là: C Câu 18: Chọn lọc tự nhiên diễn ra trên quy mô lớn và thời gian lịch sử lâu dài sẽ dẫn đến hiện tượng

1. Hình thành các đơn vị phân loại trên loài như chi, họ, bộ, lớp, ngành.
2. Đào thải các biến dị mà con người không ưa thích.
3. Tích lũy các biến dị đáp ứng nhu cầu nhiều mặt của loài người
4. Hình thành những loài mới từ một loài ban đầu, các loài này được phân loại học xếp vào cùng một chi.

Đáp án: Chọn lọc tự nhiên diễn ra trên quy mô lớn và thời gian lịch sử lâu dài sẽ dẫn đến hiện tượng : hình thành các đơn vị phân loại trên loài như chi, họ, bộ, lớp, ngành. D đúng một phần nhưng chưa đủ do thực hiện trên qui mô rộng lớn nên sẽ tạo ra được nhiều phân loại hơn Đáp án cần chọn là: A Câu 19: Tiến hóa lớn được nghiên cứu dựa trên cơ sở nào?

1. Dựa trên các thực nghiệm khoa học
2. Dựa trên nghiên cứu hóa thạch và lịch sử hình thành sinh giới
3. Dựa trên các nghiên cứu phân loại thông qua đặc điểm hình thái, hóa sinh, sinh học phân tử...
4. Cả B và C

Đáp án: Tiến hoá lớn được nghiên cứu trên cơ sở của các hóa thạch, lịch sử hình thành sinh giới và các nghiên cứu phân loại học. Đáp án cần chọn là: D Câu 20: Tiến hóa lớn dựa trên cơ sở nghiên cứu nào? 1. Các thực nghiệm khoa học 2. Nghiên cứu hóa thạch và lịch sử hình thành sinh giới 3. Nghiên cứu phân loại học thông qua đặc điểm hình thái, hóa sinh, sinh học phân tử...

1. 1, 2
2. 2, 3
3. 1, 3
4. 1, 2, 3

Đáp án: Tiến hoá lớn được nghiên cứu trên cơ sở của các hóa thạch, lịch sử hình thành sinh giới và các nghiên cứu phân loại học thông qua đặc điểm hình thái, hóa sinh, sinh học phân tử... Đáp án cần chọn là: B

Mục lục Giải bài tập Sinh học 12 hay nhất

Phần 5: Di truyền học

Phần 6: Tiến hóa

Phần 7: Sinh thái học

Các bài viết liên quan

Các bài viết được xem nhiều nhất