Chi tiết thông tin

Bài 5: Luyện tập: Axit, bazơ và muối. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li

71 View

Lý thuyết

1. Axit - Bazơ - Theo A-re-ni-ut: + Axit là chất tan trong nước phân li ra ion H⁺. + Bazo khi tan trong nước phân li ra ion OH^-. - Theo Bron-stet: + Axit là chất nhường proton H⁺. + Bazo là chất nhận proton H⁺. 2. Chất lưỡng tính Là chất vừa thể hiện tính axit, vừa thể hiện tính bazơ. Ví dụ:

3. Hằng số phân li K_a là đại lượng đặc trưng cho lực axit của axit yếu trong nước. K_b là đại lượng đặc trưng cho lực bazo của bazo yếu trong nước. 4. Tích số ion của nước K_H2O = [H⁺].[OH^-] = 10^-14 M. 5. Ý nghĩa giá trị [H⁺] và pH

Bài 1 (trang 22 SGK Hóa 11):

Viết phương trình điện li của các chất sau: K₂S, Na₂HPO₄, NaH₂PO₄, Pb(OH)₂, HBrO, HF, HClO₄. Lời giải: a. K₂S → 2K⁺ + S^2- b. Na₂HPO₄ → 2Na⁺ + HPO4^2- HPO4^2- ⇆ H⁺ + PO4^3- c. NaH₂PO₄ → Na⁺ + H₂PO₄^- H₂PO₄^- ⇆ H⁺ + HPO₄^2- HPO₄^2- ⇆ H⁺ + PO₄^3- d. Pb(OH)₂ ⇆ Pb²⁺ + 2OH^- Hoặc H₂PbO₂ ⇆ 2H⁺ + PbO₂^2- e. HBrO ⇆ H⁺ + BrO^- g. HF ⇆ H⁺ + F^- h. HClO₄ ⇆ H⁺ + ClO₄^-

Bài 2 (trang 22 SGK Hóa 11):

Một dung dịch có [H⁺] = 0,010 M. Tính [OH^-] và pH của dung dịch. Môi trường của dung dịch này là axit, trung tính hay kiềm? Hãy cho biết màu của quỳ trong dung dịch này? Lời giải: [H⁺] = 0,010M = 10^-2M ⇒ pH = -log[H⁺] = -log(1,0.10^-2) = 2

Môi trường của dung dịch này là axit (pH < 7) Cho quỳ tím vào dung dịch này quỳ sẽ chuyển thành màu đỏ

Bài 3 (trang 22 SGK Hóa 11):

Một dung dịch có pH = 9,0. Tính nồng độ mol của H⁺ và OH^- trong dung dịch? Hãy cho biết màu của phenolphtalein trong dung dịch này? Lời giải: pH = 9,0 ≥ [H⁺] = 10^-9

Cho phenolphtalein trong dung dịch này sẽ thấy phenolphtalein chuyển thành màu hồng (khi pH ≥ 8,3 phenolphtalein đổi màu)

Bài 4 (trang 22 SGK Hóa 11):

Viết phương trình phân tử và ion rút gọn của các phản ứng (nếu có) xảy ra trong dung dịch các cặp chất sau: a. Na₂CO₃ + Ca(NO₃)₂ b. FeSO₄ + NaOH (loãng) c. NaHCO₃ + HCl d. NaHCO₃+ NaOH e. K₂CO₃ + NaCl g. Pb(OH)_2(r) + HNO₃ h. Pb(OH)_2(r) + NaOH i. CuSO₄ + Na₂S Lời giải: a. Na₂CO₃ + Ca(NO₃)₂ → 2NaNO₃ + CaCO₃ Ca²⁺ + CO₃^2- → CaCO₃↓ b. FeSO₄ + 2NaOH (loãng) → Fe(OH)₂↓ + Na₂SO₄ Fe²⁺ + 2OH^- → Fe(OH)₂↓ c. NaHCO₃ + HCl → NaCl + H₂O + CO₂↑ H⁺ + HCO₃^- → H₂O + CO₂↑ d. NaHCO₃ + NaOH → Na₂CO₃ + H₂O HCO₃^- + OH^- → CO₃^2- + H₂O e. K₂CO3 + NaCl Không có phản ứng g. Pb(OH)₂ (r) + 2HNO₃ → Pb(NO₃)₂ + 2H₂O Pb(OH)₂ (r) + 2H⁺ Pb²⁺ + 2H₂O h. Pb(OH)₂ (r) + 2NaOH → Na₂PbO₂ + 2H₂O Pb(OH)₂ (r) + 2OH^- → PbO₂^2- + 2H₂O i. CuSO₄ + Na₂S → CuS + Na₂SO₄ Cu²⁺ + S^2- → CuS

Bài 5 (trang 23 SGK Hóa 11):

Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch chất điện li chỉ xảy ra khi: A. Các chất phản ứng phải là những chất dễ tan. B. Các chất phản ứng phải là những chất điện li mạnh. C. Một số ion trong dung dịch kết hợp được với nhau làm giảm nồng độ ion của chúng. D. Phản ứng không phải là thuận nghịch. Hãy chọn câu trả lời đúng. Lời giải: Đáp án C

Bài 6 (trang 23 SGK Hóa 11):

Kết tủa CdS được tạo thành bằng dung dịch các cặp chất nào dưới đây: A. CdCl₂ + NaOH B. Cd(NO₃)₂ + H₂S C. Cd(NO₃)₂ + HCl D. CdCl₂ + Na₂SO₄ Lời giải: - Đáp án B Cd(NO₃)₂ + H₂S → CdS↓ + 2HNO₃

Bài 7 (trang 23 SGK Hóa 11):

Viết phương trình hoá học (dưới dạng phân tử và ion rút gọn) của phản ứng trao đổi ion trong dung dịch tạo thành từng chất kết tủa sau:Cr(OH)₃ ; Al(OH)₃; Ni(OH)₂ Lời giải: CrCl₃ + 3NaOH (đủ) → Cr(OH)₃ ↓ + 3 NaCl Cr³⁺ + 3OH^- → Cr(OH)₃ ↓ AlCl₃ + 3NaOH (đủ) Al(OH)₃ ↓ + 3 NaCl Al³⁺ + 3OH^- → Al(OH)₃ ↓ Hoặc AlCl₃ + 3NH₃ (dư) + 3H₂O → Al(OH)₃ ↓ + 3NH₄Cl Al³⁺ + 3NH₃ (dư) + 3H₂O → Al(OH)₃ ↓ + 3NH₄⁺ Ni(NO₃)₂ + 2NaOH → Ni(OH)₂ ↓ + 2NaNO₃ Ni²⁺ + 2OH^- → Ni(OH)₂ ↓

Trắc nghiệm

Bài 1: Cho các phản ứng sau : (1) NaHCO₃ + NaOH → (2) NaHCO₃ + KOH → (3) Ba(OH)₂ + Ba(HCO₃)₂ → (4) NaHCO₃ + Ba(OH)₂ → (5) KHCO₃ + NaOH → (6) Ba(HCO₃)₂ + NaOH → Trong các phản ứng trên, số phản ứng có phương trình ion thu gọn HCO₃- + OH → CO₃^2- + H₂O là A. 3 B. 4 C. 5 D. 6

Đáp án: A Phản ứng (1), (2), (5)

Bài 2: Cho các phản ứng sau : (1) (NH₄)₂SO₄ + BaCl₂ (2) CuSO₄ + Ba(NO₃)₂ (3) Na₂SO₄ + BaCl₂ (4) H₂SO₄ + BaSO₃ (5) (NH₄)₂SO₄ + Ba(OH)₂ (6) Fe2(SO₄)₃ + Ba(NO₃)₂ Trong các phản ứng trên, những phản ứng có cùng phương trình ion thu gọn là A. (2), (3), (4), (6). B. (1), (3), (5), (6). B. (1), (2), (3), (6). D. (3), (4), (5), (6).

Đáp án: C

Bài 3: Trộn 100 ml dung dịch HCl có pH = 1 với 100 ml dung dịch gồm KOH 0,1m và NaOH aM, thu được 200 ml dung dịch có pH = 12. Giá trị của a là A. 0,12 B. 0.08. C. 0,02. D. 0,10.

Đáp án: C Sau phản ứng pH = 12 ⇒ OH^- dư C_OH^- dư = 10^-2 ⇒ n_OH^- dư = 0,01 . 0,2 = 0,002 (mol) Phản ứng: H+ + OH^- → H₂O Vậy n_OH^- bd= 0,01 + 0,002 = 0,012 (mol) C_OH^- bd = 0,012 / 0,1 = 0,12 (M) ⇒ C_M(NaOH) = 0,02 M

Bài 4: Cho từ từ 200 ml dung dịch HCl 1,0M vào 200 ml dung dịch chứa NaHCO₃ và Na₂CO₃ thu được 1,12 lít CO₂ (đktc). Nồng độ của Na₂CO₃ là A. 0,5M B. 1,25M C. 0,75M D. 1,5M

Đáp án: C Phản ứng: 1 HCl + Na₂CO₃ → NaHCO₃ + NaCl 2 HCl + NaHCO₃ → NaCl + H₂O + CO₂ Xét phản ứng 2: n_CO2 = n_{HCl (p/ư 1)}= 0,02 - 0,05 = 0,15 mol Vậy: C_{M (Na2CO3)} = 0,15/0,2 = 0,75 (M)

Bài 5: Sục V lít khí CO₂ (đktc) vào 200 ml dung dịch Na₂CO₃ 1M thu dược dung dịch X chứa hai muối. Cho nước vôi trong dư vào dung dịch X, thu dược 35 gam kết tửa. Giá trị của V là A. 2,240. B. 3,136. C. 2,800. D. 3,360.

Đáp án: D Phản ứng: 1 CO₂ + H₂O + Na₂CO₃ → 2NaHCO₃ 2 Ca(OH)₂ + NaHCO₃ → CaCO₃ ↓ + NaOH + H₂O 3 Ca(OH)₂ + Na₂CO₃ → CaCO₃ ↓ + 2NaOH Nhận xét: C trong CO₂ và NaCO₃ ban đầu đều chuyển thành kết tủa CaCO₃. Vậy: n_CaCO3 = n_CO2 + n_Na2CO3 ⇒ 0,35 = n_CO2 + 0,2 Tính ra n_CO2 = 0,15. V_CO2 = 3.36 lít

Bài 6: Một dung dịch chứa a mol Na⁺ , 2 mol Ca²⁺ , 4 mol Cl , 2 mol HCO₃^- . Cô cạn dung dịch này ta được lượng chất rắn có khối lượng là A. 390 gam. B. 436 gam. C. 328 gam D. 374 gam.

Đáp án: C Áp dụng định luật bảo toàn điện tích: a + 2 = 4 + 2 => a = 4 mol Cô cạn: 2HCO₃^- -^toC→ CO₃^2- + CO₂ + H₂O n_CO3^2- = 1/2. n_HCO3^- = 1 mol m_c/rắn = m_Na⁺ + m_Ca²⁺ + m_Cl^- + m_CO3^2- m_c/rắn = 2.23 + 2.40 + 4.35,5 + 1.60 = 328 gam

Bài 7: Cho dung dịch X gồm 0,06 mol Na⁺, 0,01 mol K⁺ , 0,03 mol Ca²⁺ , 0,07 mol Cl^- và 0,06 mol HCO₃^-. Để loại bỏ hết ion Ca²⁺ cần một lượng vừa đủ dùng dịch chứa a gam Ca(OH)₂. Giá trị của a là A. 1,80. B. 1,20 C. 2,22. D. 4,44.

Đáp án: C HCO₃^- (0,06) + OH^- (0,06) → CO₃^2- (0,06 mol) + H₂O n_Ca(OH)2 = 0,03 mol ⇒ n_Ca²⁺ = 0,03 + 0,03 = 0,06 = n_CO3^2- (vừa đủ) a = 0,03. 74 = 2,22 gam

Bài 8: Cho dung dịch A chứa NaHCO₃ xM và Na₂CO₃ yM. Lấy 10 ml dung dịch A tác dụng vừa đủ với 10 ml dung dịch NaOH 1M. Mặt khác , 5 ml dung dịch A tác dụng vừa hết với 10 ml dung dịch HCl 1M. giá trị của x và y lần lượt là A. 1,0 và 0,5 B. 0,5 và 0,5 C. 1,0 và 1,0 D. 0,5 và 1,0.

Đáp án: A Khi cho NaOH = 0,01 mol HCO₃^- + OH^- → CO₃^2- + H₂O n_HCO3^- = n_OH^- = 0,01x = 0,01 ⇒ x = 1 Khi cho HCl = 0,01mol H⁺ + HCO₃^- → CO₂ + H₂O 2H⁺ + CO₃^2- → CO₂ + H₂O n_H⁺ = n_HCO3^- + 2nCO₃^2- ⇒ 0,01 = 0,005x + 2.0,005y ⇒ y = 0,5

Bài 9: Dung dịch X chứa 0,4 mol HCl, dung dịch Y chứa 0,2 mol NaHCO₃ và 0,3 mol Na₂CO₃. Nếu cho từ từ dung dịch X vào dung dịch Y thì thoát ra a mol khí . Nếu cho từ từ dung dịch Y vào dung dịch X thì thoát ra b mol khí. Giá trị của a và b lần lượt là A. 0,10 và 0,50 B. 0,30 và 0,20 C. 0,20 và 0,30 D. 0,10 và 0,25

Đáp án: D - Nếu cho từ từ HCl (X) vào dung dịch Y, phản ứng 1 và 2 sau đây sẽ xảy ra lần lượt: HCl + Na₂CO₃ → NaHCO₃ + NaCl 1 HCl + NaHCO₃ → NaCl + H₂O + CO₂ 2 Phản ứng 1: n_Na2CO3 = n_{HCl p/u (1)} = 0,3 mol Phản ứng 2: n_CO2 = n_{HCl p/u (2)} = 0,4 - 0,3 = 0,1 mol - Nếu cho từ từ Y vào dung dịch HCl (X): phản ứng 3 và 4 sau đây sẽ xảy ra đồng thời: 2HCl + Na₂CO₃ → NaCl + H₂O + CO₂ 3 HCl + NaHCO₃ → NaCl + H₂O + CO₂ 4 Tỉ lệ số mol phản ứng là: n_NaHCO3 : n_Na2CO3 = 2 : 3 Đặt số mol NaHCO₃ phản ứng là x thì số mol Na₂CO₃ phản ứng là 1,5x Phản ứng 3: n_{HCl p/u (3)} = 2n_CO2= 3x Phản ứng 4: n_{HCl p/u (4)} = n_NaHCO3 = x Ta có: n_HCl = 4x = 0,4 mol . Vậy x = 0,1 mol n_CO2 = 1,5x + x. Vậy n_CO2 = 0,25 mol

Bài 10: Cho từ từ 150 ml dung dịch HCl 1M vào 500 ml dung dịch A gồm Na₂CO₃ xM và NaHCO₃ yM thì thu được 1,008 lít khí (đktc) và dung dịch B. Cho dung dịch B tác dụng với dung dịch Ba(OH)₂ dư thì thu được 29,55 gam kết tủa. Giá trị của x và y lần lượt là A. 0,30 và 0,09 B. 0,21 và 0,18. C. 0,09 và 0,30. D. 0,15 và 0,24.

Đáp án: B Cho từ từ HCl vào dung dịch Na₂CO₃ và NaHCO₃: phản ứng (1) và (2) sau đây xảy ra lần lượt: HCl + Na₂CO₃ → NaHCO₃ + NaCl (1) HCl + NaHCO₃ → NaCl + H₂O + CO₂ (2) Phản ứng 1: n_Na2CO3 = n_{HCl p/u(1)} = 0,5x mol Phản ứng 2: n_CO2 = n_{HCl p/u (2)} = 0,045 mol Tổng số mol HCl: 0,5x + 0,045 = 0,15 ⇒ x = 0,21 mol Theo định luật bảo toàn nguyên tố C: n_Na2CO3 + n_NaHCO3 = n_CO2 + n_BaCO3 Vậy: 0,5x + 0,5y = 0,045 + 0,15. Thay x = 0,21 tính ra y = 0,18.

Bài 11: Dãy ion nào sau đây chứa các ion đều phản ứng được với ion OH ? A. H⁺, NH₄⁺ ,HCO₃^- ,CO₃^2- B. Fe²⁺, Zn²⁺, HSO₄^- . SO₃^2- C. Ba²⁺, Mg²⁺, Al,PO₄^3- D. Fe³⁺, Cu²⁺, Pb²⁺, HS

Đáp án: D

Bài 12: Ion CO không tác dụng với tất cả các ion thuộc dãy nào sau đây ? A. NH₄⁺, K⁺, Na⁺B. H⁺, NH₄+, K⁺, Na⁺ C. Ca²⁺, Mg²⁺, Na⁺D. Ba²⁺, Cu²⁺, NH₄⁺, K⁺

Đáp án: A

Bài 13: Dung dịch A có a mol NH₄⁺ , b mol Mg²⁺ , c mol SO₄^2- và d mol HSO₃^- . Biểu thức nào dưới đây biểu thị đúng sự liên quan giữa a, b, c, d ? A. a + 2b = c + d B. a + 2b = 2c + d C. a + b = 2c + d D. a + b = c + d

Đáp án: B

Bài 14: Dãy nào sau đây gồm các chất vừa tác dụng được với dung dịch axit,vừa tác dụng với dung dịch bazơ ? A. Al(OH)₃, (NH₄)₂CO₃, NH₄Cl B. NaOH ,ZnCl₂ ,Al₂O₃ C. KHCO₃, Zn(OH)₂ CH₃COONH₄D. Ba(HCO₃)₂ ,FeO , NaHCO₃

Đáp án: C

Bài 15: Cho các nhóm ion sau : (1) Na⁺ , Cu²⁺, Cl ,OH (2) K⁺ ,Fe²⁺ ,Cl , SO₄^2- . (3) K⁺ ,Ba²⁺ ,Cl , SO₄^2- (4) HCl₃^- , Na⁺ , K⁺ , HSO₄^- Trong các nhóm trên,những nhóm tồn tại trong cùng một dung dịch là A. (1),(2),(3),(4). B. (2), (3). C.(2), (4). D. (2).

Đáp án: D