Bài 12: Phân bón hóa học

Lý thuyết Phân bón hóa học

I. Phân đạm

    - Phân đạm là những hợp chất cung cấp Nitơ cho cây trồng. - Tác dụng: kích thích quá trình sinh trưởng của cây, tăng tỉ lệ protêin thực vật. - Độ dinh dưỡng đánh giá bằng %N trong phân. 1. Phân đạm Amoni - Là các muối amoni: NH₄Cl, (NH₄)₂SO₄, NH₄NO₃, … - Dùng bón cho các loại đất ít chua. 2. Phân đạm Nitrat - Là các muối Nitrat: NaNO₃, Ca(NO₃)₂, … - Amoni có môi trường axit còn Nitrat có môi trường trung tính. ⇒ Vùng đất chua bón nitrat, vùng đất kiềm bón amoni. 3. Urê - CTPT: (NH₂)₂CO, 46%N. - Điều chế: CO₂ + 2NH₃ → (NH₂)₂CO + H₂O. - Tại sao Urê được sử dụng rộng rãi? Do urê trung tính và hàm lượng nitơ cao. - Giai đoạn nào của cây trồng đòi hỏi nhiều phân đạm hơn? Giai đoạn sinh trưởng của cây.

II. Phân Kali

    - Cung cấp nguyên tố Kali cho cây dưới dạng ion K⁺. Tác dụng: tăng cường sức chống bệnh, chống rét và chịu hạn của cây. - Đánh giá bằng hàm lượng % K₂O.

III. Phân lân

    - Phân có chứa nguyên tố P, có 2 loại. - Cung cấp photpho cho cây dưới dạng ion photphat PO₄^3-. - Cần thiết cho cây ở thời kỳ sinh trưởng. - Đánh giá bằng hàm lượng %P₂O₅ tương ứng với lượng photpho có trong thành phần của nó. - Nguyên liệu: quặng photphoric và apatit. 1. Phân lân nung chảy - Thành phần: hỗn hợp photphat và silicat của canxi và magiê. - Chứa 12-14% P₂O₅. - Không tan trong nước, thích hợp cho lượng đất chua. 2. Phân lân tự nhiên: Dùng trực tiếp quặng photphat làm phân bón. - Đều là Ca(H₂PO₄)₂. - Khác nhau về hàm lượng P trong phân. 3. Super photphat: Thành phần chính là Ca(H₂PO₄)₂. a. Superphotphat đơn Chứa 14-20% P₂O₅. Điều chế: Ca₃(PO₄)₂ + 2H₂SO₄ → 2CaSO₄ + Ca(H₂PO₄)₂. b. Super photphat kép Chứa 40-50% P₂O₅. Sản xuất qua 2 giai đoạn: Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO₄ → 3CaSO₄ + 2H₃PO₄ Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO₄ → 3Ca(H₂PO₄)₂

IV. Một số loại phân bón khác

1. Phân hỗn hợp và phân phức hợp Là loại phân bón chứa đồng thời 2 hoặc 3 nguyên tố dinh dưỡng cơ bản. - Phân hỗn hợp: chứa cả 3 nguyên tố N, P, K gọi là phân NPK. Ví dụ: nitrophotka là hỗn hợp của (NH₄)₂HPO₄ và KNO₃. - Phân phức hợp: là hỗn hợp các chất được tạo ra đồng thời bằng tương tác hóa học của các chất. Ví dụ: Amophot là hỗn hợp của các muối NH₄H₂PO₄ và (NH₄)₂HPO₄ thu được khi cho NH₃ tác dụng với HNO₃. 2. Phân vi lượng Phân vi lượng cung cấp cho cây các nguyên tố như B, Zn, Mn, Cu, Mo, … ở dạng hợp chất.

Bài 1 (trang 58 SGK Hóa 11): 

Cho các mẫu phân đạm sau đây: amoni sunfat , amoni clorua, natri nitrat. Hãy dùng các thuốc thử thích hợp để phân biệt chúng. Viết phương trình hóa học của các phản ứng đã dùng? Lời giải: Ta hoà tan một ít các mẫu phân đạm vào nước thì được 3 dung dịch muối: (NH₄)₂SO₄, NH₄Cl, NaNO₃. Cho từ từ dung dịch Ba(OH)₂ vào từng dung dịch: - Nếu thấy dung dịch nào có khí bay ra có mùi khai và xuất hiện kết tủa trắng là (NH₄)₂SO₄ (NH₄)₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ ↓ + 2NH₃ ↑+ 2H₂O - Nếu thấy dung dịch nào có khí bay ra có mùi khai là NH₄Cl 2NH₄Cl + Ba(OH)₂ → BaCl₂ + 2NH₃ ↑+ 2H₂O - Dung dịch không có hiện tượng gì là NaNO₃

Bài 2 (trang 58 SGK Hóa 11): 

Từ không khí, than, nước và các chất xúc tác cần thiết, hãy lập sơ đồ điều chế phân đạm NH₄NO₃. Lời giải:

Bài 3 (trang 58 SGK Hóa 11): 

Một loại quặng photphat có chứa 35% Ca₃(PO₄)₂. Hãy tính hàm lượng phần trăm P₂O₅ có trong quặng trên. Lời giải: Trong 1000g quặng có: 1000. 35% = 350g Ca₃(PO₄)₂ Bảo toàn nguyên tố P ⇒ trong 1 mol Ca₃(PO₄)₂ có 1mol P₂O₅ nghĩa là trong 310g Ca₃(PO₄)₂ tương ứng có 142g P₂O₅. ⇒350g Ca₃(PO₄)₂ có lượng P₂O₅ là:

Bài 4 (trang 58 SGK Hóa 11): 

Để sản xuất một lượng phân bón amophot đã dùng hết 6,000.10³ mol H₃PO₄. a) Tính thể tích khí ammoniac (đktc) cần dùng, biết rằng loại amophot này có tỉ lệ về số mol n_NH4H2PO4 : n_(NH4)2HPO4 = 1 : 1. b) Tính khối lượng amophot thu được. Lời giải: Phương trình phản ứng: H₃PO₄ + NH₃ → NH₄H₂PO₄ H₃PO₄ + 2NH₃ → (NH₄)₂HPO₄ ⇒ Phương trình phản ứng tổng hợp: 2H₃PO₄ + 3NH₃ → NH₄H₂PO₄ + (NH₄)₂HPO₄ a. Từ ptpư ta có: ∑số mol NH₃ cần dùng = 1,5 số mol H₃PO₄ = 1,5.6.10³ = 9000 (mol) ⇒ V_NH3 (đktc) = 9000.22,4 = 201600 (lít) b. Từ ptpư ta có: n_NH4H2PO4 = n_(NH4)2HPO4 = 0,5.n_H3PO4 = 0,5.6.10³ = 3000 (mol) Khối lượng amophot thu được: m_NH4H2PO4 + m_(NH4)2HPO4 = 3000.(115+132) = 741000(g) =741(kg)

Trắc nghiệm 

Bài 1: Cho 44 gam NaOH vào dung dịch chứa 39,2 gam H₃PO₄. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn. Đem cô cạn dung dịch đến khô, thu được lượng muối khan là A. 50 gam Na₃PO₄.                                                                                                               B. 15 gam Na₂HPO₄. C. 19,2 gam NaH₂PO₄ và 14,2 gam NaH₂PO₄.                                                       D. 14,2 gam NaH₂PO₄ và 49,2 gam Na₃PO₄.

Đáp án: D n_NaOH = 1,1 mol; n_H3PO4 = 0,4 mol 2 < n_NaOH : n_H3PO4 < 3 ⇒ Tạo 2 muối Na₃PO₄ (x mol) và Na₂HPO₄ (y mol) 3NaOH (3x) + H₃PO₄ (x) → Na₃PO₄ (x mol) + 3H₂O 2NaOH (2y) + H₃PO₄ (y) → Na₂HPO₄ (y mol) + 2H₂O n_NaOH = 3x + 2y = 1,1 mol; n_H3PO4 = x + y = 0,4 mol ⇒ x = 0,3 mol → m_Na3PO4 = 49,2 gam; y = 0,1 mol → m_Na2HPO4 = 14,2 gam

Bài 2: Cho 2016 lít khí NH₃ (đktc) vào dung dịch chứa a gam H₃PO₄. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch được hỗn hợp amophot chứa 3960 gam (NH₄)₂HPO₄. Giá trị của a là A. 8820.                                                B. 4900.                                        C. 5880.                                          D. 7840.

Đáp án: C Hỗn hợp amophot: (NH₄)₂HPO₄ (30 mol) và NH₄H₂PO₄ (x mol) Bảo toàn nguyên tố N ⇒ x = 30 Bảo toàn nguyên tố P ⇒ n_H3PO4 = 60 mol ⇒ a = 60.98 = 5880 (gam)

Bài 3: Một loại phân supephotphat kép có chứa 69,62% muối canxi đihiđrôphotphat, còn lại gồm các chất không chứa photpho. Độ dinh dưỡng của loại phân lân này là A. 48,52%.                                   B. 45,75%.                                             C. 42,25%.                                                D. 39,76%.

Đáp án: C 100 gam phân lân có 69,62 gam Ca(H₂PO₄)₂ (≈ 0,2975 mol) ⇒ n_P2O5 = 0,2975 mol ⇒ m_P2O5 = 42,25g

Bài 4: Trong 20g supephôtphat đơn có chứa 5g Ca(H₂PO₄)₂. Tính hàm lượng phần trăm của P₂O₅ có trong mẫu lân đó: A. 10,23%                                              B. 12,01%                                    C. 9,56%                                                   D. 15,17%

Đáp án: D Ca(H₂PO₄)₂ → P₂O₅ 234gam           →           142 gam 5g           →           5.142/234 = 3,03 gam ⇒ %P₂O₅ = (3,03/20). 100% = 15,17%

Bài 5: Phát biểu nào sau đây đúng: A. amophot là hỗn hợp các muối (NH₄)₂HPO₄ và KNO₃ B. phân hỗn hợp chứa nitơ; photpho; kali được gọi chung là NPK C. Ure có công thức là (NH₄)₂CO₃ D. phân lân cung cấp nitơ hoá hợp cho cây dưới dạng ion NO₃^- và ion NH₄⁺

Đáp án: B

Bài 6: Supephôtphat kép có công thức là: A. Ca₃(PO₄)₂                                                                                             B. Ca(H₂PO₄)₂ C. CaHPO₄                                                                                                 D. Ca(H₂PO₄)₂.CaSO₄

Đáp án: B

Bài 7: Cho Cu và dung dịch H₂SO₄ loãng phản ứng với X (là một loại phân hoá học), thấy tạo ra khí không màu hoá nâu trong không khí. Nếu cho X phản ứng với dung dịch NaOH thì có khí mùi khai thoát ra. Tìm X: A. urê                                                   B. natri nitrat                                            C. amoni nitrat                                           D. amôphot

Đáp án: C

Bài 8: Loại phân bón nào có hàm lượng Nitơ cao nhất: A. canxi nitrat                                          B. amoni nitrat                                    C. amophot                                          D. urê

Đáp án: D

Bài 9: Một loại phân supephotphat kép có chứa 69,62% muối canxi đihiđrophotphat, còn lại gồm các chất không chứa photpho. Độ dinh dưỡng của loại phân lân này là A. 48,52%                                       B       . 39,76%                                                    C. 42,25%                                                 D. 45,75%

Đáp án: C Ca(H₂PO₄)₂ → P₂O₅ 234gam           →           142 gam 69,62%           →           69,62%. (142/234) = 42,25% ⇒ Độ dinh dưỡng = 42,25%

Bài 10: Một loại phân kali có thành phần chính là KCl (còn lại là các tạp chất không chứa kali) được sản xuất từ quặng xinvinit có độ dinh dưỡng 55%. Phần trăm khối lượng của KCl trong loại phân kali đó là: A. 95,51%.                                                    B. 65,75%.                                         C. 87,18%.                                             D. 88,52%.

Đáp án: C Độ dinh dưỡng 55% ⇒ %K₂O = 55% 2KCl           →           K₂O 149           →           94 (gam) 55%. 149/94 = 87,18%           ←           55%

Bài 11: Loại phân đạm nào sau đây có đọ dinh dưỡng cao nhất ? A. (NH₄)₂SO₄.                                        B. CO(NH₂)₂.                                                  C. NH₄NO₃.                                   D. NH₄Cl.

Đáp án: B

Bài 12: Cho các phản ứng sau : A. Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO₄ đặc → 3CaSO₄ + 2H₃PO₄ (1)                                 B. Ca₃(PO₄)₂ + 2H₂SO₄ đặc → 2CaSO₄ + Ca(H₂PO₄)₂ (2) C. Ca₃(PO₄)₂ + 4H₂SO₄ đặc → 3 Ca(H₂PO₄)₂ (3)                                          D. Ca₃(OH)₂ + 2H₂SO₄ đặc → Ca(H₂PO₄)₂ + 2H₂O (4) Những phản ứng xảy ra trong quá trình điều chế supephotphat kép từ Ca(H₂PO₄)₂ là A. (2), (3).                                B. (1), (3).                                             C. (2), (4).                                                  D. (1), (4).

Đáp án: B

Bài 13: Phát biểu nào sau đây không đúng ? A. supephotphat kép cố độ dinh dưỡng thấp hơn supephotphat đơn. B. Nitơ và photpho là hai nguyên tố không thể thiếu cho sự sống. C. Tất cả các muối nitrat đều bị nhiệt phân hủy. D. Tất cả các muối đihiđrophotphat đều rễ tan trong nước.

Đáp án: A

Bài 14: Cho các phát biểu sau : (1) Độ dinh dưỡng của phân đạm,phân lân và phân kali tính theo phần trăm khối lượng tương ứng của N₂O₅ ; P₂O₅ và K₂O₃. (2) Người ta không bón phân urê kèm với vôi. (3) Phân lân chứa nhiều photpho nhât là supephootphat kép. (4) Bón nhiều phân đạm amoni sẽ làm đất chua. (5) Quặng photphorit có thành phần chính là Ca₃(PO₄)₂. Trong các phát biểu trên, số phất biểu đúng là A. 5.                                                  B. 2.                                                 C. 3.                                                     D. 4.

Đáp án: D

Bài 15: Hàm lượng KCl có trong một loại phân kali có độ dinh dưỡng 50% là A. 79,26%.                                     B. 95.51%.                                      C. 31,54%.                                               D. 26,17%.

Đáp án: A Độ dinh dưỡng 50% ⇒ %K₂O = 50% 2KCl → K2O 149g → 94 gam x ← 50% → x = 50%. (149/94) = 79,26%

Các bài viết liên quan

Các bài viết được xem nhiều nhất