Chi tiết thông tin

Phân tích chi tiết NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH - Nguyễn Thi

43 View

NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH

Nguyễn Thi

I. KHÁI QUÁT VỀ TÁC GIẢ, TÁC PHẨM. (Phân tích chi tiết NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH - Nguyễn Thi).

1. Tác giả:

Nguyễn Thi là nhà văn có sự gắn bó sâu sắc với cuộc sống và con người Nam Bộ, ông được coi là nhà văn của người nông dân Nam Bộ trong thời kì chống Mỹ cứu nước. Thế giới nhân vật của Nguyễn Thi thường là những người nông dân Nam Bộ có tình yêu quê hương đất nước, lòng căm thù giặc sâu sắc và ý chí bất khuất, kiên cường, tất cả đều mang đậm tính cách Nam Bộ với sự thẳng thắn, bộc trực, lạc quan và nghĩa khí. Nguyễn Thi cũng là cây bút văn xuôi đặc sắc bởi năng lực phân tích tâm lí sắc sảo, khả năng thâm nhập, khám phá, diễn tả thế giới nội tâm của con người; bởi ngôn ngữ phong phú, giàu tính tạo hình và đậm chất Nam Bộ.

2. Tác phẩm:

Những đứa con trong gia đình là một trong những truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Thi, rút từ tập Truyện và kí, (1978). Đoạn trích là dòng tâm tư, hồi ức của anh chiến sĩ trẻ tên Việt trong lần thứ tư tỉnh lại khi bị thương ở giữa chiến trường.

II. NHÂN VẬT CHIẾN. (Phân tích chi tiết NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH - Nguyễn Thi).

1. Chiến được thừa hưởng trực tiếp từ người mẹ những đặc điểm thể chất và tinh thần. (Phân tích chi tiết NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH - Nguyễn Thi).

1.1. Chiến thừa hưởng từ người mẹ trước hết là vóc dáng với hai bắp tay tròn vo sạm đỏ cháy nắng... thân người to và chắc nịch... tiếng chân bước bịch bịch... Đó là vẻ đẹp khoẻ khoắn của những người phụ nữ nông dân Nam Bộ thường xuất hiện trong văn Nguyễn Thi, những vẻ đẹp không để ngắm nhìn, nâng niu, những vẻ đẹp dường như sinh ra là để gánh vác và chống chọi, để chiến đấu và chiến thắng. 1.2. Chiến cũng giống mẹ trong từng chi tiết nhỏ nhất của lời nói, cử chỉ Việt đã không thể giấu được ngạc nhiên khi phát hiện ra sự thừa hưởng thú vị này: "Chà, chị Chiến bữa nay ăn nói in như má vậy! Cũng nằm ở trong buồng mà nói với ra, cũng nằm với thằng út em, ở trên cái giường đó". Không chỉ cách ăn nói, Chiến còn giống má mình trong cả từng cử chỉ: "Chị Chiến hứ một cái...cóc... rồi trở mình khiến Việt cũng phải giật mình: may mà chị không bẻ tay rồi đập vào bắp vế than mỏi". Những chi tiết tưởng như rất nhỏ bé ấy không chỉ cho thấy tính chất tiếp nối về huyết thống gia đình mà còn đem đến cảm nhận thiêng liêng, xúc động, làm đậm thêm một trong những nét ý nghĩa của nhan đề: Gia đình luôn hiện hữu trong những đứa con, và người mẹ như vẫn đang tiếp tục sống trong cuộc đời của những đứa con. 1.3. Cũng như má, Chiến đảm đang, tháo vát, biết lo toan chu đáo mọi bề cả việc nhà, việc nước. Nguyễn Thi đặc biệt nhấn mạnh những nét kế thừa người mẹ của nhân vật Chiến trong đêm thu xếp việc nhà cửa để chuẩn bị tòng quân đánh giặc. Trong đêm trước ngày tòng quân, khác với cậu em trai vô lo, vô nghĩ, Chiến thao thức không ngủ được bởi sắp tới đây biết bao chuyện phải lo, ngay bây giờ cũng bao nhiêu chuyện phải nhớ. Chiến vừa nằm với thằng út em trong buồng như má ngày xưa, vừa nghĩ ngợi trước sau thấu đáo, rồi chị bàn bạc với Việt để có thể thu xếp việc nhà cho yên ổn. Chiến lo tính từ việc gửi em út sang nhờ chú Năm nuôi, việc viết thư cho người chị gái đã đi lấy chồng xa; việc cho xã mượn nhà mở trường học, vừa là việc nghĩa cho con nít trong xã, trong đó có cả em út, cũng vừa để ngôi nhà của ba má có người quét dọn cho khỏi lạnh lẽo hoang tàn; việc trả lại mấy công ruộng cho xã, việc nhờ chú Năm thu hoạch hai công múa dành làm đám giỗ ba má, đặc biệt là việc đưa bàn thờ má sang gởi nhà chú Năm, một người thân lớn nhất và gần nhất còn lại trong gia đình. Những suy tính, sắp xếp của Chiến chu đáo từ việc nhỏ đến việc lớn, từ những việc cụ thể trong cuộc sống hàng ngày của mấy chị em đến những việc thiêng liêng lớn lao của gia đình; tất cả đều được tính toán, thu xếp trọn vẹn trước sau giúp cho cả người ra đi và người ở lại đều yên tâm, thanh thản. Sự lo toan chu đáo của Chiến đã khiến chú Năm cũng phải hài lòng tấm tắc khen: Khôn! việc nhà nó thu được gọn thì việc nước nó mở được rộng, gọn bề gia thế, đặng bề nước non. Con nít chúng bây kì đánh giặc này khôn hơn cha chú hồi trước còn cậu em trai thì tuyệt đối tin vào chị, yên tâm phó thác mọi việc nhà cho chị lo toan. Cách nói của Chiến cũng rành rọt tiếng nào ra tiếng ấy, đó là cách nói của một người đã trưởng thành, đã già dặn và chững chạc, đã suy nghĩ chín chắn để có thể đứng mũi chịu sào và tự tin chịu trách nhiệm cho những tính toán, quyết định của mình. Khi suy tính chuyện gia đình, Chiến luôn hình dung theo cách mà mình sẽ làm để làm theo, cô lo toan, sắp xếp giống má đến mức khiến cho Việt phải kinh ngạc: "... hồi đó má dặn chị vậy hả?... Vậy mà nói nghe in như má vậy"? Và Chiến đã giải thích với Việt đúng như cách cô nghĩ: "... tao cũng lựa ý nếu mà còn sống chắc má tính vậy, nên tao cũng tính vậy" - với Chiến, người mẹ đã thực sự trở thành khuôn mẫu, chuẩn mực đẹp đẽ để định hướng cho những suy nghĩ, hành động của các con. → Có thể thấy Chiến là sự thừa hưởng đẹp đẽ từ người mẹ những phẩm chất thể chất và tinh thần. Chính sự lo toan chu đáo của chị cũng đã góp phần giúp cho gia đình của hai chị em Việt Chiến luôn hiện hữu như một thực thể gần gũi, sống động trong những đứa con dù cho những biểu hiện cụ thể của một gia đình thực chất đã không còn nữa.

2. Chiến còn là một cô gái gan góc, dũng cảm và rất duyên dáng, giàu nữ tính. (Phân tích chi tiết NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH - Nguyễn Thi).

- Cũng như hầu hết thanh niên Việt Nam những ngày đánh Mĩ, Chiến khao khát được trực tiếp cầm súng đánh giặc. Sau khi má mất, vốn là người chị gái luôn yêu thương, nhường nhịn em tất cả mọi điều, Chiến lại giành nhau quyết liệt với em trai để được đi tòng quân. Chiến ra đi đánh giặc không hề vì những xốc nổi trẻ con hay mộng mơ lãng mạn, cô ý thức rất rõ động cơ cao đẹp và thiêng liêng: trả thù nhà, đền nợ nước; cô cũng xác định trước những gian khổ, ác liệt nơi chân trời mặt biển; và đặc biệt Chiến ra đi với quyết tâm sắt đá qua lời thề dữ dội: "Đã làm thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu: nếu giặc còn thì tao mất"! Chiến đã sống đúng như cái tên của cô, cái tên rất con trai: Quyết Chiến, cái tên mang tâm thế quen thuộc với cả một thế hệ người Việt Nam quyết tâm chiến đấu giải phóng đất nước. Có thể nhận thấy chất út Tịch đậm nét trong lời nói, việc làm và suy nghĩ của Chiến, cũng như trong các nhân vật nữ của Nguyễn Thi nói chung, những người phụ nữ đánh giặc với tinh thần còn cái lai quần cũng đánh! - Là người con gái mạnh mẽ, kiên cường gan góc nhưng Chiến vẫn rất duyên dáng, giàu nữ tính. Vào bộ đội, cô vẫn luôn có chiếc gương soi trong túi, vẫn giữ thói quen thật thiếu nữ, thích làm đẹp, làm duyên bất chấp những khó khăn ác liệt nơi chiến trường đầy bom đạn. Chiến cũng là người chị luôn nhường nhịn, thương yêu các em, là người con gái hiếu thảo có tình cảm gia đình sâu đậm. Trước lúc ra đi, cô lo thu xếp sao cho bàn thờ ba má được ấm áp khói hương khi vắng các con, lo chuẩn bị trước cho việc cúng giỗ ba má hàng năm, lo báo tin gia đình cho người chị gái ở xa, lo thu xếp cuộc sống cho thằng út em còn non dại; Chiến xưng hô với Việt khi mầy tao theo thói quen, lúc gọi em xưng chị thật trìu mến, thân yêu. Tấm lòng của Chiến qua những lo toan đã khiến Việt cảm động, Việt thấy thương chị khi nghe tiếng chân chị khiêng bàn thờ má bịch bịch phía sau, có lẽ, Việt đã cảm nhận được gánh nặng yêu thương trên đôi vai của người chị đảm đang tần tảo. → Chỉ qua dòng tâm tư, hồi ức đứt nối của người em trai, nhân vật Chiến vẫn được khắc họa thật ấn tượng và sinh động từ ngoại hình, dáng vẻ cho đến lời nói, việc làm, đến những lo toan, tính toán. Qua đó, nhân vật đã thể hiện những nét tính cách điển hình của người phụ nữ Việt Nam anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang.

III. NHÂN VẬT VIỆT. (Phân tích chi tiết NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH - Nguyễn Thi).

1. Việt có nét riêng dễ mến của một cậu con trai mới lớn, tâm hồn vô tư, trong sáng, tính tình trẻ con và ngây thơ.

- Nếu Chiến chín chắn, nhường nhịn em bao nhiêu thì Việt lại hay tranh giành với chị bấy nhiêu. Trong đêm mít tinh ghi tên tòng quân, Việt cũng giành chạy lên trước, sau khi nói rõ tuổi hai chị em với anh cán bộ - câu nói có lẽ chỉ nhằm khẳng định mình đã lớn, xứng đáng trở thành anh giải phóng quân, Việt còn tự so sánh rất trẻ con: mình đứng đâu có thua chị, tuy tóc chị có cao hơn mình một chút thật. - Mọi công việc trong nhà, Việt đều phó thác cho chị. Kể cả đêm trước ngày hai chị em chuẩn bị đi tòng quân đánh giặc, chị Chiên lo bàn bạc với em thu xếp việc gia đình, Việt cũng vẫn vô lo, vô nghĩ như một đứa trẻ. Trước những câu hỏi rất nghiêm trang của chi Chiến, Việt cứ nhấm nhằn trả lời theo cách một đứa trẻ tuyệt đối tin tưởng ở chị, phó mặc hoàn toàn cho chị lo lắng, thu xếp: "Tôi nói chị tính sao cứ tính mà". Nghe chị Chiến dặn viết thư bao tin cho chị hai, Việt nói: "Sắp đi tới nơi mà còn bắt viết thư"- có lẽ Việt còn nghĩ rằng Việt sắp trở thành anh bộ đội giải phóng quân, phải lo việc quốc gia đại sự, không thể bận tâm chuyện nhỏ trong nhà! Yên tâm dựa vào chị, Việt hoặc vô tư lăn kềnh ra ván, cười khì khì, hoặc vừa nghe chị nói, vừa nghịch ngợm rình chụp một con đom đóm áp trong lòng tay, rồi sau đó cũng ngủ quên lúc nào không biết. - Vào bộ đội, nếu chị Chiến mang theo chiếc gương soi đầy vẻ duyên dáng nữ tính thì hành trang của Việt khi đi tòng quân đánh giặc là một cái võng, một bộ quân phục và cái ná thun. Đó là cái ná chú Năm làm cho Việt bằng nạng ổi, đã lên nước láng bóng, cái ná hàng ngày vẫn theo Việt đi bắn chim lúc anh còn ở nhà, cái ná như còn đượm hương cây trái, nắng gió, sình đất quê hương, cái ná cũng là tuổi thơ đi cùng Việt vào chiến trường. - Cái nết trẻ con đáng yêu của Việt còn hiện qua nhiều chi tiết tâm lí cảm động hoặc ngộ nghĩnh khác. Khi nghe chị Chiến bàn việc thu xếp cửa nhà trong đêm trước ngày tòng quân, nhớ tới má, Việt luôn nghĩ: "Hình như má cũng đã về đâu đây. Má biến theo ánh đom đóm trên nóc nhà hay đang ngồi dựa vào mấy thúng lúa mà cầm nón quạt"; ý nghĩ ấy ám ảnh đến mức có lúc Việt khẽ ngóc đầu lên dòm bàn thờ - Việt tin má đã về ngồi đâu đó thật. Việt nghĩ chân thành và ngây thơ: đêm nay dễ gì má vắng mặt, má cũng phải về dòm ngó coi chị em Việt tính toán việc nhà làm sao chớ - đó là ý nghĩ của một đứa con như vẫn còn thơ dại, vẫn giữ thói quen trông đợi vào sự lo toan, quyết định của má. Hoặc khi bị thương nặng, lạc đồng đội, phải nằm một mình giữa chiến trường, anh chiến sĩ giải phóng quân vừa lập chiến công lớn, diệt được một xe bọc thép của giặc, anh chiến sĩ không sợ chết, không sợ giặc lại vẫn mang nỗi sợ hãi rất trẻ con ngày thơ bé, Việt thấy sợ cái bóng đêm bao trọn lấy Việt, kéo theo đến cả con ma cụt đầu vẫn ngồi trên cây xoài mồ côi và thằng chỏng thụt lưỡi hay nhảy nhót trong những đêm mưa ngoài vàm sông, cái mà Việt vẫn nghe các chị nói hồi ở nhà. Cảm giác cô đơn, sợ hãi khiến Việt chỉ mong chạy thật nhanh, thoát khỏi bóng đêm, về với ánh sáng ban ngày, gặp lại anh Tánh, níu chặt lấy các anh mà khóc như thằng út em vẫn níu chân chị Chiến. Thậm chí Việt không hình dung nổi cái chết là gì, Việt nghĩ một cách ngây thơ: "Chết là gì nhỉ? Chắc là đau gấp mấy lần bị thương. Hay chết tức là người thật thì biến lên trên nóc nhà, còn người giả thì nằm lại đó"? - Sự ngây thơ và tính nết trẻ con vô tư không chỉ là một nét đẹp đáng yêu trong tâm hồn Việt mà còn đưa đến những suy ngẫm sâu xa về sức mạnh của những con người trong một xứ sở lạ lùng - đến em thơ cũng hoá những anh hùng (Tố Hữu).

2. Việt là một chàng trai nhạy cảm và giàu tình cảm. (Phân tích chi tiết NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH - Nguyễn Thi).

- Trong những lần tỉnh lại giữa chiến trường, Việt thường có những cảm nhận rất tinh tế về thế giới xung quanh. Việt lắng nghe và nhận ra rất rõ âm thanh của tiếng ếch nhái kêu dậy lên trong đêm mưa, tiếng chim cu rừng gù gù đâu đây, tiếng dế gáy u u cao vút trong màn đêm sâu thẳm...- Việt đã không chỉ nghe thấy âm thanh mà còn hình dung ra không gian chứa đựng âm thanh; hai mắt bị thương không nhìn thấy được nhưng Việt vẫn có thể nhận ra bóng đêm với hơi gió lạnh đang lùa trên má, cảm thấy ban ngày với mùi của nắng với một cậu con trai gắn bó thân thiết với thiên nhiên đồng đất quê hương, mùi nắng có thể ngửi được; Việt còn có thể nhận ra cây thơm rừng, dùng tay sờ mà biết được cả cây trang hoa đỏ chói; nhất là Việt thấy rất rõ cảm giác một mình trong bóng đêm sâu thẳm... mênh mông... vắng lặng và lạnh lẽo qua âm thanh của một cành cây gãy, một giọt mưa rơi, qua cái vắng lặng như từ trên trời lao xuống chạy từ cổ Việt, lan dài cho tới ngón chân... Đó là cảm nhận của một con người gắn bó tha thiết với cuộc sống, với thiên nhiên, với cỏ cây nắng gió, người có thể nhận ra mùi hoa cam thoảng lại từ chân vườn khi khênh bàn thờ má sang nhà chú Năm, có thể nhận ra mùi lúa gạo và mùi mồ hôi của má trong những đêm má đi gặt mướn về muộn... - Việt cũng là người giàu tình cảm với quê hương, gia đình, với anh em đồng đội. Bị thương nằm lại giữa chiến trường, Việt luôn sống với những kỉ niệm về quê hương. Nghe tiếng ếch nhái kêu dậy lên xung quanh, Việt lại nhớ những đêm mưa đi soi ếch ở quê; nghe tiếng chim cu rừng, Việt cũng nhớ những buổi trưa ở nhà xách ná thun đi bắn chim, trong cái nắng mát mẻ của quê hương. Từ những kỉ niệm về quê hương, hình ảnh những người thân yêu trong gia đình cũng trở về với Việt từ chú Năm với những câu hò cảm khái và cuốn sổ gia đình, má với những yêu thương, tần tảo, chị Chiến với những nhường nhịn, lo toan... Cũng vì nhớ má, Việt luôn nhớ tới hình ảnh của má, trong đêm hai chị em chuẩn bị đi tòng quân, nghe chị Chiến bàn việc nhà, Việt cũng hình dung má về; khi ở chiến trường, Việt ước ao được gặp má, được má xoa đầu Việt, đánh thức Việt dậy rồi lấy xoong cơm đi làm đồng để dưới xuồng lên cho Việt ăn. Ba má bị giặc giết hại, Việt quyết tâm đi bộ đội để trả thù, Việt nói với chị một cách ngây thơ mà sâu sắc: Mình đi đâu thì má theo đó chớ gì mà lo?, cùng chị khênh bàn thờ má gửi sang nhà chú Năm, Việt thầm nói với má những lời yêu thương: Nào, đưa má sang ở tạm bên nhà chú, chúng con đi đánh giặc trả thù cho ba má, đến chừng nước nhà độc lập con lại đưa má về. Nghe tiếng chị Chiến khiêng bàn thờ má bịch bịch ở phía sau, Việt thấy thương chị lạ; ở bộ đội, rất thân thiết với anh em đồng đội, vậy mà Việt vẫn giấu chị như giấu của riêng, không dám lộ ra là có người chị chưa lấy chồng vì sợ mất chị, Việt yêu quí chị gái bằng một tình cảm vừa sâu nặng, vừa ngây thơ, con trẻ. Trong những lần tỉnh lại giữa chiến trường, hình ảnh anh Tánh và đồng đội cũng luôn hiện lên trong tâm trí Việt. Việt nhớ từ cách anh em gọi mình là cậu Tư - cái tiếng cậu nghe như có họ, lại vui nữa; Việt đã sung sướng muốn reo lên khi nhận ra tiếng súng của anh em - tiếng súng nghe thân thiết và vui lạ, tiếng súng làm hiện ra những khuôn mặt anh em mình. Việt nhớ từ cái cằm nhọn hoắt của anh Tánh, nụ cười và cái nheo mắt của anh Công mỗi lần anh động viên Việt tiến lên. Trong hoàn cảnh bị lạc đơn vị, phải nằm một mình giữa chiến trường, Việt vẫn thầm chuyện trò, nhắn nhủ với đồng đội bằng những lời tin tưởng, thương mến: "Việt vẫn còn đây, nguyên tại vị trí này... các anh chờ Việt một chút". Việt mong gặp lại anh Tánh để được níu chặt lấy các anh mà khóc như thằng út vẫn níu chân chị Chiến. Nghe tiếng xe bọc thép của giặc chạy qua và tiếng tiểu liên của chúng rất gần, Việt đã nghĩ chúng sắp tới giết mình, một trong những ý nghĩ đầu tiên của Việt về cái chết là: nếu chết mà không còn được ở chung với anh Tánh và không được đi bộ đội nữa thì buồn lắm. Việt cố gắng bò về phía có tiếng súng không chỉ vì cảm thấy chính trận đánh đang gọi Việt đến mà còn vì nghĩ rằng ở đó có các anh đang chờ Việt. Khi anh Tánh dẫn tiểu đội đi tìm được Việt, Việt cười, tất cả nụ cười đó, tấm lòng của Việt đó, đều gửi cho anh Tánh... bàn tay âm ấm và chai sần của anh Tánh... đụng tới đâu, Việt biết tới đó, vậy mà còn tưởng chiêm bao... Đồng đội đã thực sự trở thành gia đình lớn của Việt, người chiến sĩ trẻ có tình cảm ngây thơ, trong sáng, chân thành.

3. Việt là một chiến sĩ có lòng yêu nước, căm thù giặc và ý chí chiến đấu bất khuất, kiên cường.

- Ngay từ khi còn là một cậu bé, Việt đã thừa hưởng sự gan góc, dũng cảm của ba má, sự gan góc rất Nam Bộ. Khi ba bị giặc chặt đầu, nỗi đau đớn và căm hờn đã khiến Việt không còn biết sợ, Việt cùng hai chị và má bám riết theo kẻ thù đòi đầu ba; khi thằng giặc ném đầu ba xuống đất, Việt căm hờn đến mức đầu ba ở dưới đất không lượm, cứ nhè cái thằng vừa liệng đầu mà đá. Chính sự gan góc trẻ thơ đã hun đúc nên phẩm chất anh hùng của người chiến sĩ giải phóng quân sau này. - Sau khi mẹ mất vì trúng trái pháo của giặc, Việt đã dứt khoát xung phong đi bộ đội đánh giặc để trả thù, nghe chị Chiến nói: tao lớn tao mới đi, mày còn nhỏ..., Việt bức xúc đá trái dừa rụng dưới chân xuống mương cái đùng mà nói: Bộ mình chị biết đi trả thù à?- cử chỉ, thái độ và cách nói vẫn trẻ con mà lòng căm thù, ý chí quyết tâm đánh giặc và sự gan góc thì lại rất người lớn! Trước khi đi, thấy chị nhắc lại lời răn đe của chú Năm: "...thù cha mẹ chưa trả mà bỏ về là chú chặt đầu", Việt cười khì khì vô tư: "Chị có bị chặt đầu thì chặt chớ chừng nào tôi mới bị"- có thể thấy quyết tâm ra đi tòng quân đánh giặc trả thù nhà, đền nợ nước được Việt coi như một lẽ tự nhiên, tất yếu, không cần bàn cãi, không thể đổi thay. Khi cùng chị Chiến khênh bàn thờ má sang gửi nhà chú Năm, Việt cảm thấy mối thù thằng Mĩ thì có thể rờ được, vì nó đang đè nặng ở trên vai. Lòng yêu nước, căm thù giặc và ý chí chiến đấu kiên cường khiến cậu con trai ngây thơ đang tuổi ăn tuổi lớn bỗng trở nên già dặn bởi những suy nghĩ, cảm xúc và lời nói thật sự sâu sắc. - Khi trở thành người chiến sĩ giải phóng quân, Việt đã chiến đấu dũng cảm và lập những chiến công lớn, anh càng thể hiện rõ nét những phẩm chất anh hùng của con người Việt Nam thời đánh Mĩ. Trong một trận đọ lê dữ dội với quân Mĩ, Việt đuổi theo và nhảy lên một chiếc xe bọc thép của giặc đang tháo chạy, thả thủ pháo vào bên trong tiêu diệt được chiếc xe. Sự dũng cảm đã được thể hiện qua tinh thần chủ động tấn công, đuổi theo giặc, tìm giặc mà đánh, bất chấp hiểm nguy. Bị thương nặng, Việt lạc đồng đội và nằm lại một mình giữa chiến trường, vậy mà, với hai bàn tay đau đớn, Việt vẫn không rời bỏ vị trí, anh luôn giữ tư thế và tâm thế của người chiến sĩ sẵn sàng chiến đấu: Việt vẫn còn đây, nguyên tại vị trí này, đạn đã lên nòng, ngón cái còn lại vẫn sẵn sàng nổ súng. Trong hoàn cảnh khắc nghiệt chỉ có một mình và bị thương không nhìn thấy gì, và cũng không thể đi lại được, Việt vẫn luôn xác định quyết tâm chiến đấu cao độ với kẻ thù: "... tao sẽ chờ mày! Trên trời có mày, dưới đất có may, cả khu rừng này còn có mình tao. Mày có bắn tao thì tao cũng bắn được mày... với tao thì mày là thằng chạy. Hôm qua mày đã chạy trước mặt tao". Việt không hề sợ chết, cũng không biết sợ kẻ thù, nghe tiếng máy bay gần rú hỗn loạn trên cao, Việt nghĩ một cách thờ ơ: "...mặc xác chúng"!. Với đôi mắt không nhìn thấy gì, Việt vẫn lắng nghe âm thanh chiến trường để tìm về với đồng đội, để tiếp tục cuộc chiến đấu của mình. Mới chỉ là một tân binh, Việt đã có thể phân biệt tiếng pháo lễnh lãng của giặc với tiếng súng của ta trong những tiếng nổ quen thuộc, gom vào một chỗ... súng lớn súng nhỏ quyện vào nhau... Nghe những tiếng súng thân thiết ấy, Việt đã hình dung một cách đầy sung sướng, phấn khích về diễn biến trận đánh:"... chà, nổ dữ, phải chuẩn bị lựu đạn xung phong thôi... đó, lại tiếng hụp hùm... chắc là một xe bọc thép vừa bị ta bắn cháy". Việt đã không hề thấy cô đơn dù chỉ có một mình giữa bóng đêm, bởi toàn bộ tâm trí của Việt luôn bám sát những diễn biến của chiến trường theo âm thanh tiếng súng của đồng đội, đôi mắt tối thui của Việt luôn nhướng lên hướng về tiếng súng, Việt sung sướng hoà lòng mình vào những âm thanh náo nức, hào tráng của chiến trường khi kèn xung phong của chúng ta đã nổi lên. Lựu đạn ta đang nổ rộ...Với người chiến sĩ trẻ dũng cảm ấy, phía đó là sự sống. Tiếng súng đã đem lại sự sống cho đêm vắng lặng. Cảm giác của Việt cũng là suy nghĩ của cả dân tộc ta trong cuộc trường chinh giành sự sống. Kiệt sức vì vết thương nặng, vì đói khát, Việt vẫn gắng sức bò về phía mặt trận, cây súng đẩy đi trước, hai cùi tay lôi người theo - Việt đã cảm thấy chính trận đánh đang gọi Việt đến - đó là suy nghĩ của người chiến sĩ dũng cảm kiên quyết không rời bỏ vị trí chiến đấu. Trong suốt thời gian lạc đồng đội, với chín ngón tay đã bị thương, chỉ còn một ngón cái hơi nhúc nhích, Việt vẫn cố gắng cầm súng, vẫn luôn sẵn sàng chiến đấu, và vẫn ao ước một cách kiến cường: "Phải chi có chị Chiên ở đây, chị sẽ bắn thế cho Việt... nhằm thẳng vào ngực nó mà nổ súng". Quyết tâm ấy của Việt gợi liên tưởng tới câu nói người chiến sĩ dũng cảm Nguyễn Viết Xuân: "Nhằm thẳng quân thù mà bắn"! Đó cũng là quyết tâm của cả một dân tộc anh hùng luôn sẵn sàng đối đầu, sẵn sàng chiến đấu và chiến thắng mọi kẻ thù. → Với nghệ thuật trần thuật độc đáo từ ngôi thứ ba, đặc biệt là việc để nhân vật tự bộc lộ mình qua ngôn ngữ nửa trực tiếp, thâm nhập vào thế giới nội tâm của nhân vật, Nguyễn Thi đã xây dựng thành công nhân vật Việt với những nét tâm lí chân thực không chỉ mang tính cá biệt trong những hành động, lời nói, suy nghĩ mà còn là là hình ảnh điển hình cho những người dân Nam Bộ có truyền thống yêu nước, căm thù giặc, ý chí chiến đấu bất khuất kiên cường.

III. KẾT LUẬN

Thành công đặc sắc nhất của truyện ngắn là xây dựng nên những hình tượng nhân vật điển hình trong một gia đình nông dân Nam Bộ có truyền thống yêu nước, căm thù giặc sâu sắc, chiến đấu dũng cảm và son sắt thuỷ chung với cách mạng. Các nhân vật trong truyện ngắn đều có những nét chung thống nhất thể hiện rõ nét không chỉ đặc điểm của nhân vật Nguyễn Thi mà còn là nét chung của thế giới nhân vật trong văn học 1945 - 1975. Tuy nhiên, tài năng của Nguyễn Thi đã khiến mỗi nhân vật của ông được khắc họa bằng những nét riêng sống động, trong cuốn sổ gia đình, họ hiện lên với những gương mặt riêng, đầy cá tính. Những đứa con trong gia đình là một truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Thi, cũng là một trong những tác phẩm viết hay nhất về người nông dân Nam Bộ. Truyện ngắn có nhiều thành công trong ngôn ngữ, bút pháp, giọng điệu, nghệ thuật xây dựng tình huống, nghệ thuật trần thuật, đặc sắc nhất là nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật. Truyện ngắn đã thể hiện những nét đặc sắc nhất trong phong cách nghệ thuật của Nguyễn Thị. Những đứa con trong gia đình là truyện ngắn mang đậm chất sử thi, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng việt nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Qua hình ảnh một gia đình nông dân Nam Bộ, nhà văn đã tái hiện không khí sục sôi của đất nước Việt Nam và khắc họa tài tình hình ảnh con người Việt Nam thời đánh Mĩ, lí giải sức mạnh vô địch của chúng ta trong cuộc chiến tranh giải phóng đất nước./.

TRỌNG TÂM CHINH PHỤC ĐIỂM 10 THPT QUỐC GIA

MÔN: NGỮ VĂN

CÁC TÁC PHẨM VĂN HỌC VIỆT NAM HIỆN ĐẠI GIAI ĐOẠN 1945 - 2000